ประวัติและปฏิปทา
หลวงพ่อเพชร ติสฺโส
วัดประเดิม
อ.เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี
พระครูวิบูลย์ธรรมสาร (หลวงพ่อเพชร ติสโส) วัดประเดิม พระเกจิอาจารย์ยุคเก่าชื่อดังแห่งเกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี
◉ ชาติภูมิ
พระครูวิบูลย์ธรรมสาร (หลวงพ่อเพชร ติสโส) วัดประเดิม นามเดิมชื่อ “เพ็ชร์ สมวงศ์” เกิดเมื่อ วันพุธ ปีมะเมีย พ.ศ.๒๓๘๙ ณ บ้านลิปะน้อย แขวงเกาะสมุย เมืองไชยา (พื้นที่ปัจจุบัน ม.๕ ต.ลิปะน้อย อ.เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี) บิดาชื่อ “หมื่นสาคร (ดำ)” และมารดาชื่อ “นางบัวแก้ว”
วัยเด็กได้เริ่มเข้าศึกษาอักขระสมัยในสำนักของพระอธิการจันทร์ทอง วัดใหม่ (วัดศรีทวีป)
◉ อุปสมบท
เมื่ออายุ ๒๑ ปี พ.ศ.๒๔๑๐ ได้อุปสมบท ณ พัทธสีมาวัดใหม่ (วัดศรีทวีป) โดยมี พระอธิการจันทร์ทอง จนฺทสุวณฺโณ วัดใหม่ เป็นพระอุปัชฌาย์ พระอธิการขวัญ วัดโพธิ์ เกาะพะงัน เป็นพระกรรมวาจาจารย์ ได้รับฉายาทางธรรมว่า “ติสฺโส” แปลว่า “นามของพระพุทธเจ้า (ติสฺสพุทธเจ้า)”
◉ เล่าขานพ่อท่านเพชรเกาะสมุย
ภายหลังอุปสมบทเป็นพระภิกษุแล้วได้จำพรรษาอยู่ ณ วัดใหม่ (ศรีทวีป) ศึกษาพระธรรมวินัยจากเจ้าอธิการจันทร์ทอง ต่อมาในพรรษาที่ ๗ ได้เดินทางไปศึกษาพระธรรมวินัยและบาลีต่อในเมืองไชยา โดยจำพรรษา ณ วัดสมุหนิมิตร ได้รับการสอนจาก พระสมุห์ชู เจ้าอาวาสวัดสมุหนิมิตร ในสมัยที่พระครูรัตนมุนีศรีสังฆราชาลังกาแก้ว (ทองอยู่) วัดโพธาราม เป็นเจ้าคณะใหญ่เมืองไชยา และเป็นครูใหญ่อำนวยการบริหารสำนักบาลีในเมืองไชยาในสมัยนั้น ท่านได้ศึกษาอยู่ ๕ พรรษา ต่อมา พรรษาที่ ๑๒ ได้เดินทางเข้าศึกษาต่อในเมืองหลวงกรุงเทพฯ ในสำนักพระมหาอิ่ม วัดมหาธาตุฯ ได้ศึกษา มูลกัจจายน์ ธรรมบท มงคลทีปนี สารสงเคราะห์ อภิธรรม วิสุทธิมรรค แต่ไม่ได้เข้าสอบ จากนั้นเดินทางกลับมายังเกาะสมุยบ้านเกิด
เมื่อกลับมาเกาะสมุยแล้ว ท่านได้เป็นเจ้าอาวาสหลายวัดเพื่อพัฒนาวัดวาอาราม เช่น วัดใหม่(ศรีทวีป) วัดแจ้ง วัดนาราเจริญสุข วัดตลิ่งพัง(คีรีวงการาม) และวัดประเดิม ต่อมาได้รับการแจ่งตั้งเป็นพระอุปัชฌาย์ ได้เป็นเจ้าคณะแขวง และได้รับการแต่งตั้งสมณศักดิ์เป็น พระครูวิบูลยธรรมสาร อีกทั้งท่านยังเป็นพระสงฆ์ที่เชี่ยวชาญวิปัสสนากรรมฐาน ท่านได้สอนให้ศิษย์ที่ อ.สิชล จ.นครศรีธรรมราช คือ พระครูจินตามัยคุณ (จีน คงฺคสุวณฺโณ) วัดสโมสรสันนิบาต (นาแล) ซึ่งจะให้การเคารพกับหลวงพ่อเพชรมาก หลวงพ่อเพชร ท่านเป็นพระสงฆ์ฝั่งทะเลอ่าวไทย ที่มีสงฆ์สหธรรมมิกอยู่ฝั่งทะเลอันดามันคือ พระวิสุทธิวงศาจารย์ (ไข่) วัดมงคลนิมิตร จ.ภูเก็ต ในสมัยที่ท่านธุดงค์ไปอินเดีย และศรีลังกา ท่านได้แวะพักจำวัด ณ วัดมงคลนิมิตร และท่านมีสหธรรมิกที่ชื่อเหมือนกันคือ เจ้าอธิการเพ็ชร์ วชิโร วัดอัมพวัน เกาะพะงัน ซึ่งก็ได้เป็นเจ้าคณะอำเภอเกาะสมุยต่อจากท่านเป็นรูปที่ ๒
◉ ลำดับสมณศักดิ์ ตำแหน่งหน้าที่
พ.ศ.๒๔๓๔ เป็นพระอุปัชฌาย์และได้การรับแต่งตังให้เป็นเจ้าคณะแขวงเกาะสมุยเมืองไชยา
๒๗ มิถุนายน พ.ศ.๒๔๕๕ พระราชทานตราตั้งพระครูชั้นสัญญาบัตร มีราชทินนามว่า “พระครูวิบูลยธรรมสาร” ดังรายละเอียดในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๒๙ หน้า ๗๙๙ ลงวันที่ ๗ กรกฎาคม พ.ศ.๒๔๕๕ ความว่า “ให้พระครูเพ็ชร์ วัดประเดิม เป็นพระครูวิบูลย์ธรรมสาร เจ้าคณะแขวงเมืองไชยา พัด พุดตานพื้นแพรแดงสลับเยียรบับ”
พ.ศ.๒๔๕๘ พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๖) ได้พระราชทานนามเปลี่ยนจากเมืองไชยา เป็น จังหวัดสุราษฎร์ธานี และ แขวงเกาะสมุย เป็น อำเภอเกาะสมุย นับว่าท่านเป็นเจ้าคณะอำเภอเกาะสมุย รูปแรก
◉ มรณภาพ
พระครูวิบูลย์ธรรมสาร (หลวงพ่อเพชร ติสฺโส) มรณภาพด้วยโรคมะเร็งในลำคอ ตามรายละเอียดในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๓๓ หน้า ๒๐๔๗ ลงวันที่ ๕ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๕๙ ระบุว่า “พระครูวิบูลย์ธรรมสาร (เพ็ชร์) วัดประเดิม เจ้าคณะแขวงเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี อายุ ๗๑ ปี อาพาธเป็นเม็ดขึ้นในลำคอ ถึงมรณภาพ วันที่ ๑๖ กันยายน พระพุทธศักราช ๒๔๕๙” ตรงกับวันเสาร์ แรม ๕ ค่ำ เดือน ๑๐ ปีมะโรง เวลา ๑๕.๐๐ น. สิริอายุรวมได้ ๗๐ ปี ย่างเข้าสู่ปีที่ ๗๑ พรรษา ๕๐ มรณภาพ ณ กุฏิของท่าน วัดประเดิม อ.เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี
วันที่ ๓ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๕๙ ได้รับพระราชทานเพลิงศพ ตามความในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๓๓ หน้า ๒๐๙๖ ลงวันที่ ๑๒ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๕๙ เรื่อง “ส่งหีบเพลิงไปพระราชทานเพลิงศพ วันที่ ๓ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๕๙ ศพ พระครูวิบูลย์ธรรมสาร (เพ็ชร์) เจ้าคณะแขวงเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี ที่วัดในจังหวัดสุราษฎร์ธานี พระราชทานเงิน ๑๐๐๐ สตางค์ ผ้าขาว ๒ พับ” และได้จัดพิธีพระราชทานเพลิงศพขึ้น ณ วัดสำเร็จ อ.เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี
◉ ศิษย์ของหลวงพ่อเพชร ติสฺโส
๑.พระครูทีปาจารคุณารักษ์ (รักษ์ อินทสุวณฺโณ) อดีตเจ้าคณะอำเภอเกาะสมุยรูปที่ ๓ หลวงปู่เพชรเป็นพระกรรมวาจาจารย์ของหลวงปู่รักษ์ วัดประเดิม อ.เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี
๒.พระครูทีปาจารคุณารักษ์ (มี อินฺทสุวณฺโณ) เจ้าคณะอำเภอเกาะสมุย รูปที่ ๔ วัดสำเร็จ อ.เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี
๓.พระครูประยุตธรรมโสภิต (ทองไหล สิริวฑฺฒโน) วัดละไม อ.เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี
๔.พระครูวิมลทีปคุต (เริ่ม คุณธมฺโม) วัดคีรีวงการาม อ.เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี
๕.พระธรรมธรพรหม วิริโย วัดนาราเจริญสุข อ.เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี
๖.พระอธิการแดง ติสฺโส (สมัยอุปสมบทครั้งแรก) วัดสันติวราราม/วัดแหลมสอ อ.เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี
๗.พระอธิการพัฒน์ ภทฺทมุนี วัดภูเขาทอง อ.เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี
๘.พระครูสมณกิตติคุณ (แดง ปิยสีโล) สมัยอุปสมบทครั้งแรก วัดบุณฑริการาม(พังบัว)/วัดคุณาราม อ.เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี
