ประวัติ และปฏิปทา หลวงปู่ผาง ปริปุณฺโณ วัดประสิทธิธรรม บ้านดงเย็น อ.บ้านดุง จ.อุดรธานี
“พระอริยเจ้าผู้ปรารภความเพียร”
พระเดชพระคุณหลวงปู่ผาง ปริปุณโณ พระอริยเจ้าผู้ปรารภความพากเพียรสม่ําเสมอตั้งแต่วัยหนุ่มจนถึงวัยชรา เป็นศิษย์กรรมฐานสายท่านพระอาจารย์มั่น ภูริทตฺโต ที่อัฐิได้กลายเป็นพระธาตุแล้ว แสดงให้เห็นว่า “ท่านเป็น พระอรหันต์” รูปหนึ่งในวงศ์พระพุทธศาสนาที่เจริญรอยตามเสด็จองค์พระบรมศาสดา
ท่านท่องเที่ยวธุดงค์ไปทั่วประเทศไทย เป็นผู้ไม่หวั่นไหวในสุขและทุกข์ เป็นผู้นอบน้อมถ่อมตนเข้าหาสํานักครูบาอาจารย์เสมอ เป็นผู้มีความเป็นอยู่อย่างเรียบง่าย แต่ทุกท่วงท่ากิริยาแฝงไปด้วยความหมายแห่งธรรม
ท่านเป็นศิษย์ต้นและเป็นทายาทธรรมของ “หลวงปู่พรหม จิรปุญโญ พระอริยเจ้าแห่งวัดป่าประสิทธิธรรม บ้านดงเย็น” โดยแท้
การปฏิบัติธรรมออกกรรมฐานของท่านล้วนได้ติดตามพระอรหันต์องค์สําคัญ ๆ ทั้งนั้น เช่น พระอาจารย์มั่น ภูริทตฺโต หลวงปู่พรหม จิรปุญโญ หลวงปู่แหวน สุจิณโณ หลวงปู่ฝั้น อาจาโร
หลวงปู่ชอบ ฐานสโม หลวงปู่ขาว อนาลโย หลวงปู่ตื้อ อจลธมฺโม หลวงปู่เทสก์ เทสรงสี เป็นต้น
ท่านเกิดเมื่อวันที่ ๕ เมษายน พ.ศ. ๒๔๖๙ ตรงกับวันแรม ๖ ค่ํา เดือน ๔ ปีขาล ที่บ้านดงเย็น ตําบลดงเย็น อําเภอบ้านดุง จังหวัดอุดรธานี
เป็นบุตรของนายสอน และนางเหม็น แมดสถาน มีอาชีพทํานา มีพี่น้อง ๘ คน
หลวงปู่ผาง ปริปุณโณ อุปสมบทเมื่ออายุได้ ๒๐ ปี ตรง กับวันที่ ๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๙๐ เวลา ๑๔.๐๐ น. ที่วัดชัยมงคล ตําบลโพนสูง อําเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร โดยมี พระมหาเถื่อน อุชุกโร เป็นพระอุปัชฌาย์ พระอธิการพร สุมโน เป็นพระกรรมวาจาจารย์ พระอธิการพุธ ยโส เป็นพระอนุสาวนาจารย์ ได้รับฉายาว่า “ปริปุณโณ”
พุทธศักราช ๒๔๙๐ ท่านได้จําพรรษาที่วัดประสิทธิธรรม กับหลวงปู่พรหม จิรปุญโญ พอออกพรรษาแล้ว ได้ติดตามท่านพระอาจารย์มั่น ภูริทตฺโต ที่วัดบ้านหนองผือ ตําบลนาใน อําเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร
ปีพุทธศักราช ๒๔๙๑ ในพรรษานี้ ท่านติดใจในรสชาติแห่งธรรมที่ท่านพระอาจารย์มั่นแสดงจึงมีความตั้งใจจะไปพักจําพรรษากับท่านพระอาจารย์มั่นอีก เมื่อท่านเดินทางไปถึงก็พบว่ามีพระอยู่จําพรรษากับองค์ท่านเป็นจํานวนมาก กุฏิไม่เพียงพอ
ท่านพระอาจารย์มั่นจึงเมตตาให้ท่านไปจําพรรษาที่วัดม่วงไข่ อําเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร หลังจากออกพรรษาแล้ว ได้ไปกราบนมัสการลาท่านพระอาจารย์มั่นกลับมาพักอยู่กับหลวงปู่พรหม ที่วัดประสิทธิธรรม
จากนั้นก็ได้กราบลาหลวงปู่พรหม ออกธุดงค์วิเวกไปยัง อําเภอบ้านผือ พระพุทธบาทบัวบก อําเภอท่าบ่อ จังหวัดหนองคาย
ปีพุทธศักราช ๒๔๙๒ ท่านจําพรรษาที่ภูเก้า อําเภอโนนสัง จังหวัดอุดรธานี หลังจากออกพรรษาแล้วได้เที่ยววิเวกไปทาง อําเภอศรีเชียงใหม่ จังหวัดหนองคาย ได้พักศึกษาข้ออรรถข้อ ธรรมจากหลวงปู่เทสก์ เทสรังสี
ปีพุทธศักราช ๒๔๙๓ ท่านได้ติดตามหลวงปู่พรหมไปจําพรรษาที่วัดบ้านถ่อน อําเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร หลังออกพรรษาแล้ว หลวงปู่พรหมได้เดินทางไปวัดหนองผือ ตําบลนาใน เพื่อประชุมคณะสงฆ์ เตรียมงานประชุมเพลิงองค์หลวงปู่มั่น และโอกาสนี้หลวงปู่ผางได้กราบนมัสการ หลวงปู่ขาว อนาลโย แห่งวัดถ้ํากลองเพล
ท่านได้ติดตามหลวงปู่ขาวไปธุดงค์ตามเทือกเขาภูพาน จนถึง วัดถ้ํากลองเพล และได้พักปฏิบัติธรรมกับหลวงปู่ขาวระยะหนึ่ง จึงได้กราบลาหลวงปู่ขาวเพื่อปลีกวิเวกไปศึกษาธรรมปฏิบัติกับ หลวงปู่คําดี ปภาโส ที่วัดถ้ําผาปู่ อําเภอเมือง จังหวัดเลย และ ติดตามหลวงปู่คําดีไปยังภูเขาควาย ประเทศลาว
ปีพุทธศักราช ๒๔๙๔ ท่านพักจําพรรษาอยู่ที่วัดบ้าน นาเชือก จังหวัดเลย
หลังจากออกพรรษาแล้ว ได้ธุดงค์กลับวัดป่าประสิทธิธรรม บ้านดงเย็น เพื่ออุปัฏฐากหลวงปู่พรหม หลังจากพักอยู่นานพอสมควรแล้ว ได้มีความตั้งใจว่าจะไปกราบนมัสการหลวงปู่ตื้อ อจลธัมโม แต่ไม่ได้พบท่าน ได้พบกับหลวงตามหาบัว ญาณสัมปัน โน หลวงปู่บัวคํา อาจารย์บัว และสามเณรหนึ่งรูป รวมทั้งหมด ๕ รูป และได้อยู่ปฏิบัติธรรมร่วมกันอยู่ที่บ้านสามผง
ปีพุทธศักราช ๒๔๙๖ ท่านพักจําพรรษาที่ อําเภอวังสะพุง และได้จําพรรษาร่วมกับพระอาจารย์ทองสุก และพระอาจารย์เมฆ รวมทั้งหมด ๓ รูป
หลังจากออกพรรษาแล้ว ได้ออกวิเวกไปทางถ้ําผาบิ้ง เพื่อ ศึกษาธรรมกับหลวงปู่ชอบ
ปีพุทธศักราช ๒๕๕๕๗ ท่านจําพรรษาที่ป่าบ้านเฮียด อําเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ได้ไปศึกษาธรรมกับหลวงปู่แหวน สุจิณโณ วัดป่าบ้านปง อําเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่
หลังจากนั้น หลวงปู่ชอบพาท่านธุดงค์ไปยังวัดถ้ําผาปล่อง อําเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ได้พบหลวงปู่สิม พุทธาจาโร หลวงปู่ตื้อ อจลธัมโม หลวงปู่หลุย จนทสาโร
ปีพุทธศักราช ๒๕๐๖ ท่านพักจําพรรษาที่วัดประสิทธิธรรม หลังออกพรรษาแล้ว ได้วิเวกไปทางดงหม้อทอง พักอยู่ระยะหนึ่ง ได้ออกวิเวกต่อไปทางภูวัว ภูทอก ไปพักกับพระอาจารย์จวน กุลเชฏโฐ ระยะหนึ่ง แล้วออกวิเวกต่อไปยังภูลังกา
ปีพุทธศักราช ๒๕๐๗ ท่านพักจําพรรษาที่วัดป่าบ้านตาด อําเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี กับหลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน มีพระร่วมจําพรรษาทั้งหมด ๑๗ รูป สามเณร ๑ รูป อยู่จนสิ้นกรานกฐิน ก็ได้กราบลาหลวงตามหาบัว ออกวิเวกไปทางจังหวัดหนองคาย ทางบ้านนามุ่งปากมั่ง วิเวกตามฝั่งลุ่มแม่น้ําโขง
ปีพุทธศักราช ๒๕๐๔ ท่านพักจําพรรษาที่ อําเภอน้ําหนาว จังหวัดเพชรบูรณ์
ปีพุทธศักราช ๒๕๐๙ ท่านพักจําพรรษาที่วัดป่าแก้วชุมพล กับพระอาจารย์สิงห์ทอง ธัมมวโร จังหวัดสกลนคร
ปีพุทธศักราช ๒๕๑๒ – ๒๕๑๖ ท่านพักจําพรรษาอยู่ที่วัดประสิทธิธรรม ประชุมเพลิงขององค์หลวงปู่พรหม ในวันที่ ๖ มีนาคม ๒๕๑๔ เป็นที่เรียบร้อยแล้ว ท่านได้นําคณะศรัทธาญาติโยม ก่อสร้างเจดีย์เพื่อบรรจุอัฐิธาตุและอัฐบริขารของหลวงปู่พรหม
ปีพุทธศักราช ๒๕๓๙ เป็นต้นมา ท่านพักจําพรรษาที่วัดประสิทธิธรรม บ้านดงเย็น อําเภอบ้านดุง จังหวัดอุดรธานี
ท่านละสังขารเข้าสู่อนุปาทิเสสนิพพานด้วยโรคมะเร็งในตับ เมื่อวันที่ ๑๕ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๔๕ ตรงกับวันศุกร์ ขึ้น ๔ ค่ํา เดือน ๔ เวลา ๒๓.๓๕ น. สิริอายุ ๗๖ ปี พรรษา ๕๔
