อริยะสงฆ์ ๖ แผ่นดิน หลวงปู่เครื่อง ธัมมจาโร วัดเทพสิงหาร อ.น้ำโสม จ.อุดรธานี
หลวงปู่เครื่อง แห่งวัดเทพสิงหาร ท่านเป็นพระภิกษุสงฆ์ไทยองค์หนึ่งที่มีอายุยืนนานร้อย กว่าปีขึ้นไป
ซึ่งในยุคนี้ก็มีพระเถระแห่งจังหวัดลพบุรี คือ หลวงปู่คํามี พุทธสาโร แห่งวัดถ้ำคูหาสวรรค์
และท่านทั้งสองนี้นอกจากอายุจะมากเกินร้อยแล้ว ท่านยังเป็นพระภิกษุสงฆ์ที่เคยไปฝึกวิชากับท่านสําเร็จลุน แห่งนครจําปาศักดิ์มาด้วยทั้งสององค์
หลวงปู่เครื่อง ธัมมจาโร ท่านเกิดเมื่อวันเสาร์ ขึ้น ๘ ค่ำ เดือน ๖ พ.ศ. ๒๔๑๐ ปีเถาะ ณ บ้านนายูง อ.น้ำโสม แขวงมณฑลอุดรธานี
หลวงศักดา ธรรมเรื่อง (หัวหน้าหมู่บ้าน) เป็นบิดาของท่าน มารดาชื่อ นางพัน ธรรมเรื่อง อาชีพทํานาและล่าสัตว์ป่า เป็นอาหาร ทั้งยังได้นําเนื้อเค็ม อันเป็นสัตว์ป่ามาค้าขายในเมือง อีกด้วย
อายุ ๒๑ ปี ท่านได้ออกบวช เป็นพระภิกษุสงฆ์ ๑ พรรษา แล้วลาสึก หลังจากนั้นท่านได้แต่งงานมีครอบครัว ทั้งยังได้บุตรชาย หนึ่ง หญิงหนึ่ง
กาลต่อมาบุตรชายและบุตรหญิงเกิดล้มป่วยและเสียชีวิตลง ทําให้ท่านเศร้าโศกเสียใจมากอีกไม่นานภรรยาคือ นาง นาค ได้ล้มป่วยด้วยความเสียใจ เมื่อบุตรเสียชีวิตลงพร้อมกัน ทําให้นางไม่สามารถระงับจิตใจได้จึง ต้องจากท่านไปอีกเป็นสอง
ครานี้ความเสียใจท่วมท้น หัวใจสุดระงับ สุดจะต้านทานกับเหตุการณ์อันเลวร้ายนี้ได้ หลังเผา ศพภรรยาแล้ว ท่านได้หนีออกจากหมู่บ้านนายูง บุกป่าฝ่าดงไปเหมือนคนเสียสติ
แต่ความจริงท่านมีความคิดพิจารณาไปตลอดทางว่า “การสูญเสียชีวิตลูกและเมีย อันเป็นที่รักนั้น ก็ด้วยวิบากกรรม ที่ท่านเป็นนายพรานล่าสัตว์ เอา ชีวิตเขามาแลกกับความสุขสบายของตน” ท่านคิดได้เลิกละด้วยการออกบวชอุทิศตนในพระพุทธศาสนา ตลอดชีวิต
หลวงปู่เครื่อง ท่านบวชพระ เป็นครั้งที่สอง ณ พัทธสีมาวัดศรีสะเกษ แขวงนครเวียงจันทน์ ประเทศลาว ตอนนั้นอายุ ๒๘ ปี
เมื่อบวชเป็นพระภิกษุสงฆ์แล้ว ท่านก็ตั้งหน้าศึกษาวิชาธรรมต่าง ๆ โดยแยกประเภทดังนี้
ทางสมถะท่านได้ศึกษาวิชา กับ สําเร็จลุน แห่งนครจําปาศักดิ์ เป็นวิชาโลกียะ สามารถแสดงฤทธิ์เดชได้เป็นที่น่าอัศจรรย์ เช่น เหาะเหินเดินอากาศ บนน้ำ หายตัว อยู่ยงคงกระพันชาตรี หรือจะเพ่งกสิณให้เกิดเป็น น้ำ เป็นไฟ เป็นลม เป็นดินได้ทุกรูปแบบ
ทางแห่งวิปัสสนา ท่านได้มาศึกษาภาคการปฏิบัติอยู่กับ หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต เป็นเวลานานถึง ๔ ปี (เป็นยุคแรก ๆ ที่หลวงปู่มั่นยังไม่ค่อยจะมีลูกศิษย์นัก หลวงปู่มั่น อาวุโสพรรษากว่า ๗ ปี แต่อายุน้อยกว่า ๓ ปี)
หลวงปู่เครื่อง ธัมมจาโร ท่านมักพูดให้ศิษย์ฟังอยู่เสมอ ๆ ว่า “พระอาจารย์มั่น เป็นพระผู้มีแนวทางเป็นพระผู้บริสุทธิ์ พบกันก็ได้รู้ความจริงต่อกันมาก จุดมุ่งหมายปลายทางของท่านและนักปฏิบัติทุกท่าน เอาพระนิพพานเป็นจุดสุดท้าย
จิตมนุษย์มีพลังมหาศาล จะทําอะไรก็มักสําเร็จ ก็เพราะมีดวงจิตที่เป็นกําลังสําคัญ จิตดวง เดียวสาคัญที่สุด
จิตมันบอกลักษณะไม่ได้ แต่มันก็มีความรู้สึกอยู่ภายใน เว้นแต่ว่า มนุษย์เกิดมาแล้ว จะเอาดีหรือเอาชั่วเท่านั้น มันเป็นขั้นตอนอยู่ตรงนี้ ถ้าเอาดีก็ต้องได้ของดีมาประดับตัวแน่นอน”
ชีวิตของพระธุดงค์สมัยหนึ่ง หลวงปู่เครื่อง ธัมมจาโร ท่านเดินธุดงค์อยู่ฝั่งประเทศลาว ได้พบกับ หลวงปู่แหวน สุจิณโณ และเมื่อได้พบกันครั้งหลัง ท่านก็สามารถจดจํากันได้ดี แม้ท่านทั้งสองจะมีอายุยืนยาวชราภาพด้วยสังขาร แต่สติสัมปชัญญะนั้นเลิศประเสริฐแท้ สมกับอริยบุคคลผู้มีความถึงพร้อม ด้วยอรรถธรรม
หลวงปู่เครื่อง ธัมมจาโร ท่านเป็นพระที่ไม่ติดถิ่น ท่านมุ่งออกเดินธุดงค์ไปทั่วประเทศ จนอายุ ได้ ๗๓ ปี ท่านจึงได้ย้อนกลับถิ่น คือ วัดเทพสิงหาร ต.นายูง อ.น้ำโสม จ.อุดรธานี
การกลับมาครั้งนี้ เป็นที่ปีติใจของชาวบ้านทุกคนที่จะได้มีครูบาอาจารย์สอนธรรม และพวกเขาเหล่านั้นก็ไม่ผิดหวังเลยที่ได้ตั้งใจไว้ ” หลวงปู่เครื่อง ท่านมีอายุยืนยาวนานถึง ๑๑๓ ปี เป็นพระเถระอาวุโสพรรษา ท่านแสดงเคล็ดลับไว้ว่า
“มนุษย์ควรเจริญด้วยธรรม ๔ ประการ คือ อายุ วรรณะ สุขะ พละ ย่อมเจริญแก่ผู้มีปกติในข้อ วัตรปฏิบัติธรรม คือความดีมีศีลธรรมนั้นเองจะช่วยได้”