ประวัติและปฏิปทา
หลวงพ่อผัน สุวัณโณ
วัดมหาธาตุวรวิหาร
อ.เมือง จ.เพชรบุรี
พระเทพสุวรรณมุนี (หลวงพ่อผัน สุวัณโณ) วัดมหาธาตุวรวิหาร พระเกจิอาจารย์ผู้เชี่ยวชาญไสยศาสตร์จนจบ ดั่งคมในฝัก แห่งเมืองเพชรบุรี
◉ ชาติภูมิ
พระเทพสุวรรณมุนี (หลวงพ่อผัน สุวัณโณ) นามเดิมชื่อ “ผัน สังข์นุช” เกิดเมื่อวันที่ ๑๖ มิถุนายน พ.ศ.๒๔๔๖ ณ บ้านวังไคร้ ตำบลวังไคร้ อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี บิดาชื่อ “นายเล็ก” และมารดาชื่อ “นางส่วน สังข์นุช” มีพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกันทั้งหมด ๙ คน คือ
๑.พระเป๋ สังข์นุช
๒.นางสุ่น เอี่ยมสำอาง
๓.นายล้วน สังข์นุช
๔.นายฤกษ์ สังข์นุช
๕.นายเหรียญ สังข์นุช
๖.นายผ่อน สังข์นุช
๗.พระเทพสุวรรณมุนี (ผัน สังข์นุช)
๘.นายฟุ้ง สังข์นุช
๙.นางอู่ มงคล
ในวัยเยาว์ท่านศึกษาเล่าเรียนหนังสือไทยและขอมจากสำนักวังไคร้ เมื่อจบแล้วได้ออกมาช่วยบิดามารดาประกอบอาชีพทางกสิกรรม และช่างไม้ ปรากฏว่าเป็นช่างฝีมือดีตั้งแต่ยังหนุ่ม
◉ อุปสมบท
ครั้นอายุครบ ๒๐ ปี บิดามารดาจัดการให้อุปสมบท เมื่อวันอาทิตย์ที่ ๖ กรกฎาคม พ.ศ.๒๔๖๗ ณ พัทธสีมาวัดบางประจันต์ อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี โดยมี พระครูญาณเพชรรัตน์ (เปี่ยม) วัดศาลาเขื่อน เป็นพระอุปัชฌาย์ พระอาจารย์หลุบ วัดศาลาเขื่อน เป็นพระกรรมวาจาจารย์ พระอาจารย์สละ วัดศาลาเขื่อน เป็นพระอนุสาวนาจารย์ ได้รับฉายาทางธรรมว่า “สุวณฺโณ”
อุปสมบทแล้วได้ศึกษาเล่าเรียนนักธรรม ท่องสวดพระปาฏิโมกข์และสอบนักธรรมชั้นตรี ได้ในพรรษาแรก ต่อมาในพรรษาที่ ๒ นักธรรมชั้นโท
ระหว่างปี พ.ศ.๒๔๗๐ -พ.ศ.๒๔๗๔ ท่านได้เปิดสำนักเรียนพระปริยัติธรรมขึ้นเป็นทางการครั้งแรก ที่วัดวังไคร้ และได้เป็นครูสอนอยู่ ๔ ปี ในโอกาสเดียวกัน ก็ช่วยปรัยปรุงเสนาสนะของวัดวังไคร้ด้วย
ต่อมาท่านได้ย้ายมาจำพรรษาที่วัดกุฎีดาว อำเภอเมืองเพชร บุรี และในปี พ.ศ.๒๔๗๕ สอบได้นักธรรมชั้นเอก พร้อมทั้งเป็นครูสอนนักธรรมชั้นตรี-โท ในสำนักเรียน วัดมหาธาตุ อำเภอเมืองเพชรบุรี พ.ศ.๒๔๗๖ คณะสงฆ์จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ได้จัดตั้งสำนักเรียนปริยัติธรรม แผนกนักธรรมขึ้นที่วัดเมืองเก่า จึงได้ขอครูมายังจังหวัดเพชรบุรี คณะสงฆ์จังหวัดเพชรบุรี จึงได้ส่งท่านไปอยู่วัดเมืองเก่าเพื่อสอนนักธรรม
ต่อมาวัดชมพูพน ตำบลหนองโสน อำเภอเมืองเพชรบุรี ว่างเจ้าอาวาส ทางคณะสงฆ์จึงได้แต่งตั้งให้ท่านเป็นเจ้าอาวาสวัดนี้ เมื่อวันที่ ๒๐ พฤษภาคม พ.ศ.๒๔๗๗ ในขณะนี้วัดนี้อยู่ในสภาพที่ทรุดโทรมซึ่ง ท่านต้องดำเนินการทั้งในด้านการศึกษา และในด้านบูรณปฏิสังขรณ์ และในปี พ.ศ.๒๔๘๒ ท่านก็สอบเปรียญธรรม ๓ ประโยคได้ในสนามหลวง ประชาชนจึงเรียกว่า “พระมหาผัน”
ครั้น พ.ศ.๒๔๘๗ พระสุวรรณมุนี (หลวงพ่อชิต) วัดมหาธาตุฯ ถึงแก่มรณภาพ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ (ม.ร.ว. ชื่น นพวงศ์) วัดบวรนิเวศวิหาร ทรงแต่งตั้งพระมหาผัน สุวณฺโณ เป็นเจ้าอาวาสวัดมหาธาตุฯ อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบุรี เมื่อวันที่ ๑๙ พฤษภาคม พ.ศ.๒๔๘๘ และในปี พ.ศ.๒๔๘๙ เป็นเจ้าคณะจังหวัดเพชรบุรี และยังมีตำแหน่งอื่นๆ อีกหลายอย่าง
◉ งานด้านการปกครอง
ในปี พ.ศ.๒๔๗๗ เป็น เจ้าอาวาสวัดชมพูพน
ในปี พ.ศ.๒๔๘๗ – ๒๕๑๒ เป็น เจ้าอาวาสวัดมหาธาตุวรวิหาร
ในปี พ.ศ.๒๔๘๙ – ๒๕๑๒ เป็น เจ้าคณะจังหวัดเพชรบุรี
◉ สมณศักดิ์
ในปี พ.ศ.๒๔๘๘ เป็น พระครูสัญญาบัตรเจ้าอาวาสพระอารามหลวง ที่ พระครูสุวรรณมุนี นรสีห์ธรรมทายาท
ในปี พ.ศ.๒๔๘๙ เป็น พระครูสัญญาบัตร เจ้าคณะจังหวัด ในราชทินนามเดิม
วันที่ ๔ ธันวาคม พ.ศ.๒๔๙๓ เป็น พระราชาคณะชั้นสามัญ ที่ พระสุวรรณมุนี นรสีห์ธรรมทายาท สังฆปาโมกข์
วันที่ ๕ ธันวาคม พ.ศ.๒๕๐๐ เป็น พระราชาคณะชั้นราช ที่ พระราชสุวรรณมุนี ศรีวชิรเขตคณาธิกร ยติคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี
วันที่ ๕ ธันวาคม พ.ศ.๒๕๑๐ เป็น พระราชาคณะชั้นเทพ ที่ พระเทพสุวรรณมุนี นรสีห์ธรรมทายาท มหาธาตุเจติยาภิบาล ยติคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี
◉ มรณภาพ
เมื่อชราภาพ หลวงพ่อผัน สุวัณโณ ท่านเข้ารักษาอาการอาพาธในโรงพยาบาลอยู่หลายครั้ง และท่านได้มรณภาพลงด้วยอาการอันสงบ เมื่อวันที่ ๑๕ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๑๒ สิริอายุรวมได้ ๖๕ ปี พรรษา ๔๕
◉ วัตถุมงคล
พระเทพสุวรรณมุนี (หลวงพ่อผัน สุวัณโณ) นอกจากจะเป็นผู้เสริมสร้างความเจริญให้แก่วัดใน ด้านการศึกษาและบูรณปฏิสังขรณ์แล้วท่านยังได้ศึกษา วิชาไสยศาสตร์จนเชี่ยวชาญอีกอย่างหนึ่งด้วย เฉพาะวิชาไสยศาสตร์นั้น ท่านได้ศึกษามาจาก “หลวงพ่อแก่ วัดวังไคร้” ซึ่งมีอานุภาพมากจนถึงฝนตกไม่เปียก และศึกษายาแผนโบราณ สามารถรักษาคนบ้าให้หายได้
นอกจากนี้ท่านยังได้ศึกษาเกี่ยวกับการหุงน้ำมันที่ตั้งอยู่บนไฟร้อนๆ เมื่อเอามือลงไปถูก หรือนำมารักษาจะไม่ร้อนและท่านได้ทำ ผ้ายันต์ตะกรุดคู่ด้วยตะกั่ว ตะกรุดโทนด้วยตะกั่ว และทองแดง ทำลูกอมด้วยว่าน ผูกผ้าด้วยคาถาวิชาทุกอย่าง ที่ท่านได้เรียนมาท่านได้ทดลองทำ ถ้าไม่เห็นความจริงหรือไม่ เห็นผลท่านจะไม่แจกให้แก่ผู้ใด ในสมัยที่อยู่วัดชมพูพน มีประชาชนหลั่งไหลไปหามิได้ขาดวันหนึ่งๆ เป็นจำนวนมาก
เมื่อย้ายมาอยู่ที่วัดมหาธาตุแล้ว ปีหนึ่งท่านจะทำของแจกเพียงครั้งเดียว คือ แจกให้แก่พระที่ลาสิกขาบท เพราะท่านต้องทำหน้าที่อย่างอื่น ตามที่ได้กล่าวมาแล้ว
สมัยสงครามอินโดจีน จนถึงญี่ปุ่นท่านได้สร้างตะกรุด และผ้ายันต์แจก เมื่อปี พ.ศ.๒๕๐๗ อายุครบ ๖๐ ปี ท่านได้ สร้างเหรียญรุ่นแรก พ.ศ.๒๕๑๐ เมื่อเป็นพระเทพสุวรรณมุนี ได้สร้างเหรียญ ของท่านขึ้นอีกรุ่นหนึ่งมีทั้งขนาดใหญ่และเล็ก และพร้อมกันนั้นท่านก็ได้สร้างเหรียญหลวงพ่อศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งเป็นพระพุทธรูปประจำพระวิหาร
ต่อมาเมื่อท่านเจ้าคุณพระเทพสุวรรณมุนี มรณภาพแล้ว ท่านพระครูศรีวชิรภูษิต (บุญรวม) เจ้าอาวาสองค์ปัจจุบัน ได้สร้างพระเครื่องของท่านขึ้นอีกคือ เมื่อปีพ.ศ.๒๕๑๕ สร้างเหรียญพระราชทานเพลิงศพ และเมื่อวันเสาร์ห้า พ.ศ.๒๕๑๕ ได้สร้างเหรียญหลวงพ่อศักดิ์สิทธิ์ และสร้างแบบบูชาขนาด ๓-๕ นิ้ว นอกจากนี้ยังได้สร้าง สมเด็จพิมพ์ใหญ่ทรงนิยมพิมพ์กลางปรกโพธิ์ และพิมพ์เล็ก
