ประวัติและปฏิปทา
หลวงปู่อ่ำ ปญฺญาวุฑฺโฒ
วัดโคเขตตาราม
อ.น้ำโสม จ.อุดรธานี
◎ ชาติภูมิ
พระครูปัญญาวัฒนคุณ (หลวงปู่อ่ำ ปญฺญาวุฑฺโฒ) นามเดิม อ่ำ นามสกุล แก้วพล เกิดเมื่อวันที่ ๒ เดือน พฤษภาคม พ.ศ.๒๔๖๑ ณ บ้านนางัว ตำบลนางัว อำเภอน้ำโสม จังหวัดอุดรธานี เป็นบุตรของคุณพ่อเมือง และคุณแม่ทอง แก้วพล มีพี่น้องร่วมบิดารเดียวกัน ๓ คนดังนี้
๑. นางขี ชัยสวัสดิ์
๒.พระครูปัญญาวัฒนคุณ (หลวงปู่อ่ำ ปญฺญาวุฑฺโฒ)
๓.นางแพงสี แก้วพล
◎ บรรพชาและอุปสมบท
เมื่ออายุได้ ๑๗ ปี บิดาได้นำไปฝากให้ศึกษาอักษรสมัยกับพระอาจารย์อู้ด อุตฐาโณ และได้บรรพชาเป็นสามเณรจนอายุ ๒๐ ปีบริบูรณ์ได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุ ณ วัดโคเขตตาราม บ้านนางัว จนอายุได้ ๒๔ ปีจึงได้ลาสิกขาไปใช้ชีวิตตามฆราวาสวิสัยแต่มักไม่สบายบ่อย เมื่ออายุ ๒๗ ปีจึงได้เข้ารับการอุปสมบทอีกครั้ง ในวันที่ ๗ เดือนธันวาคม พ.ศ.๒๔๘๘ ณ พัทธสีมา วัดสว่าง บ้านผักบุ้ง ตำบลกลางใหญ่ อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี โดยมี เจ้าอธิการบู่ สุมโณ เป็นพระอุปัชฌาย์ พระอาจารย์เพ็ง ปริปุณฺโณ วัดสว่าง เป็นพระกรรมวาจาจารย์ และพระอาจารย์ลา เขมธโร วัดบ้านโนนตาแสง เป็นพระอนุสาวนาจารย์
เมื่ออุปสมบทแล้ว ได้ไปอยู่วัดศรีสำราญ บ้านนาจาน ตำบลนางัว ๓ พรรษา แล้วกลับมาอยู่วัดโคเขตตาราม เพื่อศึกษาอักษรสมัยมีหนังสือธรรม และภาษาไทย กับพระอาจารย์อุ้ด อุตฐาโน และพระอาจารย์เจ้ย จนฺทโชโต จนอ่านออกเขียนได้
จากนั้นได้เดินทางไปศึกษาเล่าเรียนกับหลวงปู่เพชร วัดป่ามะหลวง เมืองหนองคาย และไปเรียนกับหลวงปู่แพง เมืองหลวงพระบาง ประเทศลาวจำพรรษาประเทศลาว ๙ พรรษาจึงกลับมาอยู่วัดโคเขตตาราม
◎ การศึกษา
พ.ศ.๒๔๙๕ สอบได้นักธรรมชั้นตรี สำนักศาสนศึกษา วัดแสงนิมิตร บ้านนาม่วง ตำบลน้ำโสม
◎ การปกครอง
พ.ศ.๒๔๙๙ เป็นเจ้าอาวาสวัดโคเขตตาราม บ้านนางัว และเป็นเจ้าคณะตำบลนายูง
พ.ศ.๒๕๑๓ เป็นพระอุปัชฌาย์ประจำตำบลนายูง
พ.ศ.๒๕๑๕ เป็นเจ้าคณะตำบลนางัว
◎ สมศักดิ์
พ.ศ.๒๕๑๖ ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระครูสัญญาบัตรเจ้าคณะตำบลชั้นตรีที่ พระครูปัญญาวัฒนคุณ
พระครูปัญญาวัฒนคุณ (หลวงปู่อ่ำ ปญฺญาวุฑฺโฒ) เป็นผู้มีอุปนิสัยสุขุมเยือกเย็นมีเมตตาต่อประชาชนเสมอกัน เป็นที่เคารพเลื่อมใสของชาวอำเภอน้ำโสมและใกล้เคียงอย่างมาก เป็นพระภิกษุผู้มีความสำคัญมากของอำเภอน้ำโสมรูปหนึ่ง ได้สงเคราะห์อนุเคราะห์ พระภิกษุสามเณรศรัทธาสาธุชนทุกชั้นวรรณะ เป็นคนเสมอต้นเสมอปลาย มักน้อยสันโดษ เมื่อสบอารมณ์จะเป็นอิฏฐารมณ์หรืออนิฏฐารมณ์ก็ตามท่านก็ยิ้มหัวเราะ เท่านั้น อีกทั้งด้านวินัยแล้วท่านจะเคร่งครัดเป็นอย่างมาก
◎ มรณะกาล
พระครูปัญญาวัฒนคุณ (หลวงปู่อ่ำ ปญฺญาวุฑฺโฒ) ได้ถึงแก่มรณภาพ เมื่อวันที่ ๑๙ เดือนมิถุนายน พ.ศ.๒๕๒๖ ด้วยโรคต่อมลูกหมากโต ทำให้ปัสสาวะไม่ออก สิริรวมอายุได้ ๖๖ ปี พรรษา ๓๙
◎ ด้านวัตถุมงคล
พ.ศ.๒๕๒๐ ขณะที่หลวงปู่มีอายุได้ ๕๙ ปี ๓๓ พรรษา ท่านได้จัดสร้างเหรียญรุ่นแรกของท่านขึ้นเพื่อหาทุนสร้างอุโบสถ จัดพิธีพุทธาภิเษกอธิษฐานจิตในวันที่ ๒๙ ๓๐ พฤศจิกายน เหรียญใหญ่ให้บูชา ๑๐ บาท เหรียญเล็กให้บูชา ๕ บาท เป็นเหรียญที่เด่นดังด้านแคล้วคลาดมาก
