ประวัติและปฏิปทา
หลวงปู่สม กวิสฺสโร
วัดป่าพิศาลสุทธาวาส
อ.พิบูลย์รักษ์ จ.อุดรธานี
หลวงปู่สม กวิสฺสโร ศิษย์ใกล้ชิด หลวงปู่โชติ ธมฺมธโร ผู้สืบทอดวิทยาคม ของหลวงปู่พิบูลย์ แซ่ตัน เกจิสายวิทยาคมแห่งเมืองอุดร
◎ ชาติภูมิ
พระครูพิศาลธรรมรัตน์ (หลวงปู่สม กวิสฺสโร) เกิดเมื่อวันที่ ๓ มกราคม พ.ศ. ๒๔๘๕ ตำบลบ้านแดง อำเภอหนองหาน (ปัจจุบันคือ อำเภอพิบูลย์รักษ์ ) จังหวัดอุดรธานี โดยมีภูมิลำเนาเป็นคนบ้านแดงโดยกำเนิด
ได้บรรพชาเป็นสามเณร เมื่อ ปี พ.ศ. ๒๕๐๓ ณ วัดพระแท่นบ้านแดง ได้ศึกษาเล่าเรียนพระธรรมวินัยจนแตกฉานในพระธรรมคำสอน
จนกระทั่งเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๐๘ ได้อุปสมบท เป็นพระภิกษุติดตามอุปัฎฐากหลวงปู่โชติ ธมฺมธโร ณ วัดพระแท่นบ้านแดง
อ.พิบูลย์รักษ์ จ.อุดรธานี
หลวงปู่สม กวิสฺสโร นอกจากเป็นผู้ที่มีความรู้แตกฉานในพระธรรมวินัยคำสอนในทางพระพุทธศาสนาแล้ว ยังเป็นปราชญ์หรือบิณฑิตทางอีสาน ชำนาญอักษรธรรมโบราณ แม่นในหัวข้อธรรม โดยเฉพาะวิปัสสนากรรมฐาน ทั้งได้ออกเดินธุดงค์ปฏิบัติธรรมกับหลวงปู่โชติ เพื่อบำเพ็ญเพียรไปยังภูเขาควาย ณ ประเทศลาว และการปฏิบัติวิปัสนากรรมฐานจำพรรษา ที่เขาถ้ำนกเค้า บ้านมะนาว อ.ดวงหลวง จ.มุกดาหาร ช่วยเหลือทางการทหารในการปราบคอมมิวนิสต์ ตลอดทั้งการเข้าร่วมโครงการเดินธุดงค์วิปัสสนาทั่วประเทศ ของสมเด็จพระพุฒาจารย์ (อาจ อาสภเถระ) ผู้ซึ่งถือว่าเป็นเอกแห่งวิปัสสนาในสมัยนั้นอีกด้วย
การอุปัฎฐากบำรุงครูอาจารย์ เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๕ ได้ย้ายไปสร้างวัดป่านฤนาถรอยพระบาท พร้อมกับ หลวงปู่โชติ ธมฺมธโร โดย หลวงปู่สม เป็นบุคคลที่อุปัฎฐากดูแลรับใช้ หลวงปู่โชติมาโดยตลอด และไม่ว่างานใหญ่งานน้อยตั้งแต่การล้างกระโถน น้ำหมาก
จนกระทั้งงานพัฒนาด้านต่างๆ ของวัด เช่น งานก่อสร้างกุฎิ วิหาร ศาลา โบสถ์ ตัดถนนหนทาง เพื่อการพัฒนาวัด พัฒนาบ้านเมือง ตามเจตนารมณ์ของหลวงพ่อพิบูลย์ เพราะ หลวงปู่สม กวิสฺสโร มีความชำนาญการด้านงานช่าง การออกแบบก่อสร้างเสนาสนะ ทั้งงานไม้ งานปูน โดยเป็นผู้นำในการก่อสร้างทั้งหมด จึงทำให้หลวงปู่สมเป็นที่ไว้เนื้อเชื่อใจของหลวงปู่โชติ เป็นอย่างมาก
ความรู้ด้านวิทยาคม ยามเมื่อว่างจากงานด้านการพัฒนา ก็ได้ศึกษาอักษรธรรมโบราณ และหนังสือสูตรตามแบบโบราณ เรียนรู้วิชาอาคม ประเพณีพิธีกรรมโบรานอีสาน แบบแผนฮีตครองต่างๆ ตามที่หลวงพ่อพิบูลย์ ได้ทำไว้ กับบ้านแดงและถ่ายทอดไว้ทุกอย่าง ในขณะเดียวกันก็ได้ฝึกปฏิบัติกัมมัฎฐานควบคู่ไปด้วย เนื่องจากหลวงปู่เป็นผู้ที่เรียนรู้ได้เร็วและชำนาญในเรื่องวิทยาคม จึงเป็นคนที่หลวงปู่โชติให้ช่วยงาน ทำหน้าที่ต้อนรับญาติโยมที่มากราบไหว้ ไม่ว่าจะเป็นการรดน้ำมนต์ รักษาตัว การเจิมรถ การผูกข้อไม้ข้อมือ นำแผ่นทองมาลงอักขระยันต์ จนกระทั่งวัตถุมงคลต่างๆ เพื่อความเป็นสิริมงคล ทำให้เป็นที่ไว้เนื้อเชื่อใจของหลวงปู่โชติ เมื่อคราวหลวงปู่โชติแก่ชราและอาพาธ ก็ได้ใช้ให้หลวงปู่สมรับญาติโยมที่มาวัดและทำแทนหลวงปู่โชติทุกอย่าง
◎ ด้านการปกครอง
ในปี พ.ศ. ๒๕๓๐ เจ้าคณะอำเภอหนองหานในขณะนั้น ได้ไปขอหลวงปู่โชติ ให้ส่งหลวงปู่สม ให้มาช่วยงานด้านการปกครองคณะสงฆ์อำเภอหนองหาน ในตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดพระสมาคม และตำแหน่งเจ้าคณะตำบลดอนกลอย พร้อมทั้งเป็นพระอุปัชฌาย์มาตามลำดับ
◎ ด้านการพัฒนา
ได้พัฒนาวัดวาอารามให้เจริญรุ่งเรืองทั้งวัดบ้าน และวัดป่า โดยการพัฒนาควบคู่ไปกับหมู่บ้าน เช่น การตัดถนนหนทาง สร้างสถานที่สาธารณะประโยชน์เพื่อส่วนรวม ให้มีความเจริญสง่างามไปพร้อมกัน ตามรอยแบบแผนที่หลวงปู่โชติและหลวงพ่อพิบูลย์ เคยนำพา
นอกจากนี้การพัฒนาวัตถุแล้ว หลวงปู่สม กวิสฺสโร ยังได้พัฒนาคนโดยการส่งเสริมสนับสนุนลูกพระลูกเณร ให้มีการศึกษาเล่าเรียนทั้งในส่วนปริยัติธรรม และปริยัติธรรมควบคู่กันไป โดยได้ส่งไปศึกษาตามสำนักเรียนต่างๆ มีลูกศิษย์ที่จบเปรียญธรรมก็หลายรูป จบปริญญาก็หลายท่าน ลาสิกขาออกมาประกอบสัมมาอาชีพสง่างามตามบ้านตามเมืองก็หลายคน หลวงปู่สม กวิสฺสโร เป็นพระเถระที่มีอัธยาศัยใจคอกว้างขวาง เยือกเย็น มีความเมตตา กรุณาต่อศิษย์ ตลอดถึงญาติโยมทุกคนที่เข้าหาท่าน ใครก็ตามที่มีปัญหา หรือมีความทุกข์เข้าหาท่าน จะได้รับการต้อนรับจากท่านอย่างดียิ่ง เสมอกันหมด ไม่ว่าคนนั้นจะเป็นใครก็ตาม ต่อครูบาอาจารย์ และพระเถระที่อาวุโสกว่า หลวงปู่จะแสดงอาการอ่อนน้อมถ่อมตนเสมอ โดยไม่เคยจะแสดงอาการ แข็งกระด้างใดๆ เลย ด้วยเหตุนี้หลวงปู่จึงเป็นที่เคารพนับถือของ ศิษยานุศิษย์และญาติโยมโดยทั่วไปเป็นจำนวนมาก
ปัจจุบัน พระครูพิศาลธรรมรัตน์ (หลวงปู่สม กวิสฺสโร) ท่านจำพรรษาอยู่ที่ วัดป่าพิศาลสุทธาวาส ต.ดอนกลอย อ.พิบูลย์รักษ์ จ.อุดรธานี
นับได้ว่าหลวงปู่สม กวิสฺสโร ท่านได้รับการถ่ายทอดคำสั่งสอนและวิทยาคม ตามแบบแผน ที่หลวงพ่อพิบูลย์ และหลวงปู่โชติ ได้นำปฏิบัติมาเป็นแบบแผนประเพณีมาจนถึงปัจจุบัน เพื่อเป็นที่พึ่งทางใจช่วยเหลือชาวบ้านอย่างงดงาม
