ประวัติและปฏิปทา หลวงปู่ผาง โกสโล สำนักสงฆ์บ่อแก้วมณีโชติ บ้านหินแตก ตำบลไร่ อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร
หลวงปู่ผาง โกสโล เป็นชาวลาว เดิมชื่อ ผาง สิงอ่อน
เกิดเมื่อปี พ.ศ.๒๔๕๖ ที่เมืองพะลานไช แขวงสะหวันนะเขต สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ขณะอายุ ๑๓ ปี ได้บรรพชา ที่บ้านโคกเลาะ อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี
เมื่อเข้าสู่วัยหนุ่มได้มีครอบครัว ต่อมาภรรยาเสียชีวิต จึงได้มาบวชนุ่งขาวห่มขาวที่วัดถ้ำจันทร์ อำเภอโซ่พิสัย จังหวัดบึงกาฬ ได้ศึกษาธรรมกับพระเกจิอาจารย์ที่มีชื่อเสียงหลายรูป จนกระทั่งอายุ ๔๖ ปี ได้อุปสมบทกับพระพี่ชายคือ พระอาจารย์บุญ สิงอ่อน ซึ่งเป็นเจ้าอาวาสที่วัดแห่งหนึ่งในจังหวัดอุบลราชธานี และไปจำพรรษา เทศนาอบรมวิปัสนา แก่พุทธศาสนิกชนตามวัด ต่างๆ จำนวนมาก
หลวงปู่ผาง โกสโล ท่านมีวัตปฏิบัติสมเป็นพระป่าจริงๆ ท่านสันโดษอยู่อย่าเรียบง่ายในป่าในเขา ท่านเป็นศิษย์ของหลวงปู่ขาว อนาลโย วัดถ้ำกลองเพล อ.เมือง จ.หนองบัวลำภู ตั้งแต่ท่านยังเป็นผ้าขาว หลวงปู่ขาว ทราบถึงวาระจิตและภูมิธรรมของท่านจึงมีดำริให้องค์หลวงปู่ไปบวชและศึกษาภาวนาอยู่กับองค์ท่านพระอาจารย์จวน กุลเชฏโฐ วัดเจติยาคีรีวิหาร (ภูทอก) อ.ศรีวิไล หนองคาย (ปัจจุบันจังหวัดบึงกาฬ) และท่านเป็นศิษย์ในหลวงปู่คำตัน ฐิตธัมโม
ในปี พ.ศ. ๒๕๓๘ ท่านมาอยู่ที่สำนักสงฆ์ภูหินปูน บ้านหินแตก ตำบลไร่ อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร ท่านเล่าว่าที่นี่ภาวนาได้ดี สงบสงัด ทำความเพียรได้ดี แต่มีภูมิเจ้าที่เป็นปู่โสมเฝ้าทรัพย์ มีรูปร่างเป็นยักษ์ดุร้าย ท่านเล่าว่า เขาพยายามจะมาไล่อยู่บ่อยๆ บางทีก็ถือค้อนใหญ่มาไล่ แต่หลวงปู่ผาง ก็บอกว่า เรามาที่นี่ เราไม่ได้มายึดมาเอาของเธอ เราแค่มาขออาศัยทำความเพียรภาวนาเท่านั้น ไม่ได้คิดจะมาแย่งที่ๆของเธอแต่อย่างไร เขาจึงเย็นลง เมื่ออยู่ๆไป ตัวเขาเองก็ได้รับพลังเมตตาจากหลวงปู่ผาง เกิดความชุ่มเย็น หลวงปู่ผาง ได้ถามยักษ์ตนนั้นว่า เธอมาอยู่นี่ได้อย่างไร ทำไมไม่ไปผุดไปเกิดเสีย เขาตอบว่า
“เขาเฝ้าไหสมบัติอยู่ที่นี่เป็นเวลานานแล้ว ไม่กล้าไปไหน กลัวจะมีคนมาขุดไป”
หลวงปู่ผาง จึงสอนเขาว่า
“แล้วจะมาหลงมาไหลอะไรกับทรัพย์สมบัติ ดูซิ ตายแล้วจะไปไหนก็ไม่ได้ มาเฝ้า มาหวงไว้ เอาไปใช้ก็ไม่ได้ ใครจะมาขุดมาเอาก็ปล่อยเขาไปซิ เราตายไปแล้วนี่ จะมายึดมาหวงให้เป็นทุกข์ทำไม”
หลวงปู่ผาง ท่านเล่าว่า ที่ภูหินแตกนี้ (ภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็นภูหินปูน เพราะชื่อไปซ้ำกับวัดบ้าน) ใครจะมาขออยู่ภาวนา ไม่ว่าพระเณร หรือแม่ชี ถ้าหากย่อหย่อนความเพียร กลางคืนก็มักจะโดนดึงขา ลากขาตกกุฏิไป สถานที่แห่งนี้เองที่หลวงปู่ผาง โกสโล ท่านได้ถึงที่สุดแห่งทุกข์ บรรลุคุณธรรมขั้นสูงสุด ที่วัดภูหินปูน อ.พรรณานิคม จ.สกลนคร
ในปี พ.ศ.๒๕๔๘ หลวงปู่ผาง โกสโล ได้มอบหมายให้ศิษยานุศิษย์ สร้างสำนักสงฆ์บ่อแก้วมณีโชติ โดยมีโครงการพระราชดำริ อ่างเก็บน้ำบ้านหินแตก ตั้งอยู่ที่พักสงฆ์แห่งนี้ มีพระปริญญา กิตติธโร เป็นหัวหน้าสำนักสงฆ์ มีพระ ๒ รูป สามเณร ๑ รูป แม่ชี ๑ คน
หลวงปู่ผาง โกสโล มรณภาพ เมื่อวันจันทร์ ที่ ๗ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๘ ตรงกับแรม ๑๒ ค่ำ เดือน ๑๒ เวลา ๒๓:๐๐ น. สิริอายุ ๙๙ ปี พรรษา ๕๗
ณ สำนักสงฆ์บ่อแก้วมณีโชติ บ้านหินแตก อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร
