ประวัติและปฏิปทา
หลวงปู่จันทา สิริจนฺโท
วัดบ้านปะโค
อ.กุมภวาปี จ.อุดรธานี
พระครูพิทักษ์คณานุการ (หลวงปู่จันทา สิริจนฺโท) วัดบ้านปะโค ตำบลปะโค อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี ผู้เป็นมหาบูรพาจารย์ของชาวอำเภอกุมภวาปี หลวงปู่จันทา เป็นพระมหาเถระผู้ทรงอภิญญา เป็นที่เคารพนับถือของพุทธศาสนิกชนชาวอุดรธานี จากอดีตจนถึงปัจจุบัน จากคำบอกเล่าของคนเฒ่าคนแก่บอกว่าท่านเดินในน้ำได้ ถูกฝนไม่เคยเปียก เป็นต้น เป็นตำนานที่เล่าขานกันมาจากรุ่นสู่รุ่นจนถึงทุกวันนี
หลวงปู่จันทา สิริจนฺโท วัดพะโค (วัดบ้านปะโค) ตำบลปะโค อำเภอกุมภวาปี ปฐมเจ้าคณะแขวงกุมภวาปี ท่านได้รับแต่งตั้งให้เป็นพระอุปัชฌาย์เมื่อ พ.ศ.๒๔๕๒ ในสมัยรัชกาลที่ ๕ ขณะที่ท่านอายุ ๕๐ ปี พรรษา ๒๗
หลวงปู่จันทา ยังเป็นพระครูสัญญาบัตรรูปที่ ๓ ของจังหวัดอุดรธานีอีกด้วย ๒ รูปที่ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระครูสัญญาบัตรก่อนท่าน คือ
๑. พระครูพุทธพจนประกาศ (หลวงปู่ดีเนาะ) วัดมัชฌิมาวาส อ.เมือง จ.อุดรธานี พ.ศ.๒๔๕๙
๒. พระครูประสิทธิ์คณารักษ์ (หลวงปู่จันทร์) วัดมัชฌิมบุรี อ.หนองหาน จ.อุดรธานี พ.ศ.๒๔๖๘
๓. พระครูพิทักษ์คณานุการ (จันทา สิริจนฺโท) วัดพะโค อ.กุมภวาปี จ.อุดรธานี พ.ศ.๒๔๗๑
พระครูพิทักษ์คณานุการ (จันทา สิริจนฺโท) ได้ถึงแก่มรณภาพเมื่อ พ.ศ.๒๔๗๖ สิริรวมอายุได้ ๗๔ ปี พรรษา ๕๑
สิมวัดทุ่งสว่างปะโค บ้านปะโค ตำบลปะโค อำเภอกุมภวาปี สร้างโดยพระครูพิทักษ์คณานุการ (หลวงปู่จันทา สิริจนฺโท) เป็นสิมโปร่งไม่มีผนัง วัดทุ่งสว่างปะโคนี้ หลวงปู่ท่านได้สร้างใหม่โดยย้ายมาจากวัดพะโค (ปัจจุบันเป็นวัดร้าง) จะด้วยเหตุผลประการไดไม่ทราบ โดยมีพระอุปัชฌาย์เพ็ง ศรีกงพาน เป็นผู้ช่วยในการก่อสร้าง กุลบุตรในเขตกุมภวาปีในสมัยก่อนอุปสมบทในสิมหลังนี้เพราะหลวงปู่จันทา เป็นพระอุปัชฌาย์เพียงรูปเดียว มีพระเถระอุปสมบทที่สิมนี้มีหลายรูปเช่น หลวงปู่สา สาสนปวโร วัดบ้านเชียงแหว หลวงปู่จันทร์ สุภโร วัดบ้านป่าเลา ศรีธาตุ หลวงปู่อ่อน ญาณสิริ เป็นต้น ปัจจุบันสิมหลังนี้ยังอยู่ได้รับการปฏิสังขรณ์์เป็นอย่างดีมาโดยลำดับ แต่เลิกใช้ในการประกอบสังฆกรรมแล้ว
พระเถราจารย์ยุคเก่าแก่ยุคเดียวกับหลวงปู่จันทา ท่านได้ถึงแก่มรณะภาพเมือ พ.ศ.๒๔๘๙
เหรียญที่ระลึกในงานถวายเพลิงศพท่านพระครูอ่อนสี สีลธโร วัดจอมแจ้งศรีบุญเรือง บ้านกงพาน ด้านหลังเป็นพระครูพิทักษ์คณานุการ หลวงปู่จันทา สิริจนฺโท ปฐมเจ้าคณะแขวงกุมภวาปี วัดปะโค พระครูประโชติสีลคุณ เจ้าอาวาสรูปปัจจุบันกล่าวว่า.. เหรียญนี้สร้างแจกในงานถวายเพลิงศพหลวงปู่ในราว พ.ศ.๒๔๘๙ โดยคณะศิษย์ของท่านมีท่านมหาบุญมี โหรประจำตัวของพระยาพหลพลพยุหเสนา (มหาบุญมีผู้ให้ฤกษ์ปฏิวัติ) ท่านมหาบุญมีนี้ถือเป็นบุคคลสำคัญ ทางคณะสงฆ์เมืองกุมภวาปี เป็นสัทธิวิหาริกของหลวงปู่จันทา พ.ศ.๒๔๗๖
ท่านได้จัดของที่ระลึกมาถวายในงานพระราชทานเพลิงศพหลวงปู่จันทา โดยไฟในงานพระราชทานเพลิงศพนั้นเป็นแบบไฟแซ็คในปัจจุบันเป็นที่ตื่นตาตื่นใจของคนนั้นสมัยนั้นมาก กล่าวถึงกานจัดของถวายในงานศพหลวงปู่จันทานั้น เมื่อท่านมหาบุญมีทราบข่าวถึงการมรณภาพของหลวงปู่จันทา (ผู้สามารถเดินใต้น้ำได้อย่างไม่เปียก) จึงคิดอยากจะจัดของที่ระลึกมาถวายในงานศพของพระอุปัชฌาย์ของตน ทันไดนั้นพระยาพหลฯ ได้ระลึกถึงท่านมหาบุญมีได้ให้คนพามาพบและถามว่า อาจารย์มีอะไรหรือปล่าว ท่านตอบว่าไม่มีอะไร พระยาพหลฯ กล่าวอีกว่าคงไม่ใช้ดูสีหน้าอาจารย์แล้วต้องมีอะไร มหาบุญมีจึงบอกถึงความในใจว่าอยากจะได้ของที่ระลึกไปถวายในงานศพ พระครูพิทักษ์คณานุการ ซึ่งเป็นพระอุปัชฌาย์ของตน พระยาพหลฯ จึงจัดให้มีผ้าไตรเป็นจำนวนมาก และของที่ระลึกอีกหลายอย่าง
จึงถือว่างานถวายเพลิงศพของหลวงปู่อ่อนสี และหลวงปู่จันทานั้นยิ่งใหญ่นัก ต่อมางานพระราชทานเพลิงศพครั้งใหญ่ของเมืองกุมภวาปีคือ พระราชทานเพลิงศพของพระครูพิทักษ์คณานุการ หลวงปู่สี ธมฺมทินฺโน วัดจอมศรี ผู้เห็นเหตุการกล่าวว่ามีการสร้างเมรุนกหัสดีลิงค์อย่างยิ่งใหญ่สมเกียรติพระมหาเถระที่ชาวกุมภวาปีให้ความเคารพนับถือ
ที่มา : ขอขอบคุณข้อมูลจากกลุ่ม ประวัติศาสตร์ ศิลปะ และพระเถระ จังหวัดอุดรธานี (คำเพลิน สีดา)
