ตำนาน ประวัติ วัดโอกาสศรีบัวบาน
ต.ในเมือง อ.เมือง จ.นครพนม
ต.ในเมือง อ.เมือง จ.นครพนม
นอกจากพระธาตุศรีโคตรบูรณ์แล้ว สิ่งคู่บ้านคู่เมืองอาณาจักรศรีโคตรบูรณ์มาแต่โบราณกาลอีกประการหนึ่งก็ได้แก่ วัดโอกาสศรีบัวบาน ซึ่งมีประวัติเกิดขึ้นในยุคเดียวกับ พระธาตุศรีโคตรบูรณ์ ด้วยเหตุนี้ จึงเป็นการสมควรที่จะนําเอาประวัติวัดโอกาส รวมทั้งประวัติเจ้าหมื่น ซึ่งเป็นหลักเมืองนครพนมในปัจจุบัน ที่มีประวัติความเป็นมา ควบคู่กับวัดโอกาสมากล่าวไว้ ณ ที่นี้ เพราะเป็นช่วงเวลาที่วัดโอกาสและเจ้าหมื่นกําเนิดเกิดขึ้นมา ในอาณาจักรศรีโคตรบูรณ์แห่งนี้
ประวัติวัดโอกาสและเจ้าหมื่นที่จะกล่าวต่อไปนี้ ผู้รวบรวมได้เรียบเรียงมาจากบทความของ พระครูสุนทรกัลยาณพจน์ และบทความของผู้ใช้นามปากกาว่า “ภูกําพร้า” ซึ่งตีพิมพ์ในหนังสือ ที่ระลึกงานนมัสการพระติ้ว วัดโอกาสในระหว่างวันที่ ๑๓ มกราคม พ.ศ. ๒๔๙๘
ประวัติวัดโอกาส ตามที่พระครูสุนทรกัลยาณพจน์ ได้เขียนไว้ ปรากฏว่า วัดโอกาสได้กําเนิด ขึ้นเมื่อจุลศักราชได้ ๘๑๓ ตัว ตรงกับพุทธศักราช ๑๙๙๘ เดิมชื่อ “วัดศรีบัวบาน” ตั้งอยู่ในหมู่บ้านโพธิ์คํา เมืองศรีโคตรบูรณ์หลวง นายกองเมือง พร้อมด้วยชาวบ้านโพธิ์คํา มีศรัทธาได้สร้างวัดศรีบัวบานขึ้น นายกองเมืองผู้มียศเป็น จมื่น รักษาราษฎร์
จมื่นรักษาราษฎร์ หรือ เจ้าพ่อหลักเมือง ท่านผู้นี้ปฏิบัติราชการต่างพระเนตรพระกรรณ แทนพระเจ้าศรีโคตรบูรณ์ด้วยความซื่อสัตย์สุจริต บัวไม่ชํ้ำน้ำไม่ขุ่น งานหลวงบ่ขาดงานราษฎร์บ่เสีย สงเคราะห์อนุเคราะห์รักประชาชนเหมือนลูกหลาน เข้าตําราว่า ดีใช้ไข้รักษา มรณาเมี้ยนศพ ยามศึก พร้อมกันรบยามสงบพร้อมกันเตรียมเอาใจจดจ่อต่อศีลธรรม ไม่เอารัดเอาเปรียบ ตั้งมั่นในพระพรหมวิหารธรรม เป็นหลักประพฤติปฏิบัติ ส่งเสริมพระภิกษุสามเณร ผู้ประพฤติปฏิบัติชอบด้วยกาย วาจา ใจ ยกย่องบูชาสักการะด้วยเกียรติด้วยยศ
ถ้าเป็นพระภิกษุให้ยศเป็นพระสําเร็จ พระซา พระครู พระหลักคํา ถ้าเป็นสามเณรก็เรียกว่า สําเร็จจัว ครูหัว ซาจัว ถ้าสึกเป็นฆราวาส ก็เรียกว่า เชียง เรียกทิด เรียกอาจารย์ อาจารย์ครู อาจารย์ซา เป็นต้น
จมื่นฯ ผู้นี้มีวิชาอยู่ยงคงกะพันชาตรี ใส่หุ่นหนัง บังฟัน งัวธนู คูหน้าน้อย บังตัวหายตัว เป็นต้น เป็นหมอมียารักษาโรคไม่คิดมูลค่า เหมือนลูกหลานในไส้ทุกๆ คน จึงเกิดเมตตามหานิยมให้ประชาชนเคารพนับถือรักใคร่เป็นอย่างยิ่ง จมื่นฯ ท่านผู้นี้ เป็นต้นศรัทธาและชาวบ้านโพธิ์คํา สร้าง “วัดศรีบัวบาน”
เมื่อจุลศักราชราชาได้ ๑,๐๐๐ ตัว ตรงกับพุทธศักราช ๒๑๘๑ พระบรมราชาพรหมบุตรเจ้าปู่แก้ว มาบูรณะวัดศรีบัวบาน แล้วเปลี่ยนชื่อว่า “วัดโอกาสศรีบัวบ้านพระติ้วพระเทียม” ดังกล่าวปรากฏอยู่ในประวัติ พระเจ้าราชาพรหมาอันเป็นพระประทานในพระอุโบสถ
เมื่อ จมื่นฯ อายุเข้าวัยชรา ๙๐ ปีเศษๆ ในระยะเดือนเก้าเดือนสิบ ท่านอยากกินหมกกุ้ง หมกซิว จึงให้ลูกหลานไปช้อนกุ้งช้อนซิว ได้แต่ไข่ลูกโตๆ ใหญ่กว่าไข่เป็ดไข่ห่าน แม้ว่าเอาโยนทิ้ง ในน้ำแล้ว ยังมาถูกสวิงอยู่เหมือนเดิม จึงได้นําไข่ลูกนั้นกลับมา จมื่นฯ จึงบอกว่าหมกไข่ลูกนั้น ให้กูกิน เมื่อท่านกินไข่หมกนั้นแล้ว ก็เกิดร้อนกระวนกระวาย กระหายน้ำเป็นอย่างยิ่ง กินน้ำ เท่าไหร่ก็ไม่หายหิวหายร้อน กูจะไปอาบเองกินเองที่แม่น้ำโขง ลูกหลานจึงนําเจ้าหมื่นไปอาบน้ำ ที่แม่น้ำโขง พร้อมคําผุดขึ้นสุดลงหลายๆ ครั้ง พอสมควรแล้ว ลูกหลานจึงร้องบอกว่าขึ้นเถอะตาเอ๋ย
เมื่อลูกหลานบอกแล้วก็ดำน้ำหายไปกลายเป็นเงือกงูตัวใหญ่ดำขึ้นผุดลงอยู่กลางแม่น้ำโขง ลูกหลานของจมื่นจึงรีบขึ้นม้าเร็วไปกราบทูล พระเจ้าศรีโคตรบูรณ์หลวงรีบลงเรือเร็วพร้อมทั้ง ข้าวสุกหนึ่งปั้น ไข่หนึ่งลูก ผ้าแดงหนึ่งวา ท่านจึงพูดขึ้นว่า จมื่นฯเอ๋ย แกมรณภาพแล้ววิญญาณ ไปเป็นเงือกงูใหญ่เช่นนี้ ต่อไปนี้จะยกกรรมสิทธิ์ให้รักษาทางน้ำ ทางบก นับตั้งแต่ภูเขาผาได ผาด้วง ถึงแก่งหลี่ฝี สีพันดอน ทิศตะวันออกจดภูเขาไม้ล้มแบ่ง ทิศตะวันตกจุดภูเขาดงพญาไฟ มอบสิทธิ์ให้แกเป็นผู้รักษาเหมือนดั่งแกมีชีวิตอยู่ ให้ไปอยู่หางดอน โดนจะปลูกศาลหอเจ้าให้แกอยู่ ประทานไข่ ข้าวเหนียวหนึ่งปั้น ผ้าแดง ๑ วา เงือกงูใหญ่เมื่อได้รับรางวัลแล้วก็จมหายไป
เมื่อคราวเดือนหกเดือนเจ็ดมาถึง วิญญาณจมื่นฯ จะมาเข้าแม่ทรงพ่อทรงที่เป็นลูก เป็นหลานที่สืบสายเลือดของเจ้าหมื่นฯ ได้ปลูกศาลเจ้าพ่อหลักเมืองหรือเจ้าหมื่นที่ริมฝั่งโขงที่ต้นมะม่วงไข่หลายๆ ต้น ปัจจุบันต้นมะม่วงไข่เหล่านั้น ได้พังลงแม่น้ำโขงหมดแล้ว จึงได้ย้ายศาลจ้าพ่อหลักเมืองมาตั้งที่บริเวณวัดโอกาส ที่ศาลเจ้าพ่อหลักเมือง เดิมทางราชการได้ตั้งที่ทําการด่านศุลกากรในปัจจุบัน
เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๐ คณะพ่อค้าประชาชนชาวตลาดนครพนม มีความเลื่อมใสในคุณสมบัติ เจ้าพ่อมีฤทธิเดชอัศจรรย์ ให้คุณแก่บุคคลที่กราบไหว้สักการะ จึงได้สร้างศาลถาวร เทคอนกรีตเสริมเหล็ก มีงานงิ้วสมโภชน์เฉลิมฉลองหกวันทุกคืน เป็นประเพณีสืบต่อกันมา
